Czy naprawdę by rozumieć dobrze obecny system musimy wiedzieć, jaki miał kształt kilka stuleci temu? Wiele osób uważa naukę o dawnych systemach gospodarczych za zupełną stratę czasu. Ma ona jednak pewną wartość, której nie możemy lekceważyć, zwłaszcza w okresach kryzysu.
Znajomość historii gospodarczej pozwala nam lepiej zrozumieć miejsce, w którym jesteśmy teraz. Historia gospodarcza dostarcza jednego ze sposobów testowania teorii; stanowi niezbędny materiał do tworzenia dobrej teorii ekonomicznej. Daje podstawę teoretyczną do tego, by oceniać stan obecnego systemu. Ekonomia potrzebuje zatem historii gospodarczej. Dlatego ekonomiści akademiccy muszą zająć się naszą gospodarczą przeszłością, aby przygotować następne pokolenie ekonomistów. Historycy gospodarki często skupiają się na instytucjonalnej dynamice systemów produkcji, pracy i kapitału, a także na wpływie gospodarki na społeczeństwo, kulturę i język.
Historia gospodarcza to studium naszego przeszłego rozwoju, szczególnie w odniesieniu do ekonomii, pracy i biznesu. Obejmuje na przykład rozwój gospodarczy narodów, wzrost przedsiębiorczości i organizację pracy. Niezwykle ciekawa jest historia kapitalizmu.
Termin „kapitalizm” był prawie nieznany w świecie angielskim do czasu spopularyzowania go po raz pierwszy przez angielskie tłumaczenia Das Kapital w 1867 roku. Było to dzieło ojca komunizmu, Karola Marksa. Tytuł został przetłumaczony na język angielski różnie jako The Capital lub po prostu Capital.
Kapitalizm, zwany także gospodarką wolnorynkową lub gospodarką wolnej przedsiębiorczości jes to system ekonomiczny, dominujący w świecie zachodnim od czasu rozpadu feudalizmu. W tym modelu organizacji społeczno-ekonomicznej większość środków produkcji jest własnością prywatną, a dochód dystrybuowany w dużej mierze poprzez działanie rynków.
System ten narodził się w wieku XVI. Zastąpił feudalizm. Kapitalizm zaczął rozwijać się w swoją nowoczesną formę w okresie nowożytnym w protestanckich krajach Europy Północno-Zachodniej, zwłaszcza w Holandii i Anglii. Jego początkowa faza w ogromnym stopniu różniła się od tej, którą mamy obecnie. Jego stopniowy rozwój skutkował takimi osiągnięciami jak zmechanizowany system produkcji, podział pracy i rozwój nowych instytucji gospodarczych umożliwiających efektywne transakcje rynkowe. Potem pojawiły się banki i korporacje. Zasługą kapitalizmu jest także kolonializm i imperializm, rewolucja przemysłowa, umasowienie produkcji, a finalnie także powstanie ruchów antykapitalistycznych mających na celu zniesienie tego systemu. Pochodną tego ożywienia było opracowanie koncepcji socjalizmu i centralnego planowania. Presja ze strony opozycji paradoksalnie wsparła rozwój kapitalizmu i przejście do jego bardziej cywilizowanej wersji z pakietem praw socjalnych i ochroną pracy. W XIX wieku zakazano pracy dzieci i ograniczono czas pracy osobom starszym. Zmiany instytucjonalne przyczyniły się do wzrostu systemu.
Wiedza o historii tego systemu jest kluczowa w kontekście rozumienia zjawisk ekonomicznych, z którymi mamy do czynienia współcześnie. Obserwacja zmian prawa regulującego gospodarkę pozwala zrozumieć, że granice rynku są umowne, a nie ustanowione przez jakąś ponadczasową prawdę o najbardziej optymalnych warunkach funkcjonowania systemu gospodarczego. Dogmat wolnorynkowy podważa także fakt, że rozwinięte gospodarki wzrastały najszybciej w okresie, w którym były znacznie regulowane. W czasie dwóch dekad nazywanych potocznie złotym okresem kapitalizmu podatki były wysokie, a cięć budżetowych unikano jak ognia. Ważnym przedmiotem refleksji powinien być też mit wolnego handlu i rola protekcjonizmu w polityce gospodarczej najbogatszych państw.
Znajomość historii pozwala uniknąć wprowadzania radykalnych rozwiązań, które w przeszłości kończyły się katastrofą. Mało kto wyraża współcześnie chęć powielania praktykach, które obserwowaliśmy w Związku Radzieckim, a z drugiej strony masowych cięć z USA czy UK w latach 90. Historia kolonializmu prowokuje też do refleksji nad tym, jaki jest wymiar etyczny różnic między bogatymi i biednymi krajami. Doświadczenia przeszłości stanowią ważne lekcje dla współczesnych teoretyków i polityków, którzy zajmują się wprowadzaniem teoretycznych rozwiązań w życie.